Осыдан бірер жыл бұрын жарияланған Елбасының «Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына қарай 20 қадам» атты мақаласында жаһандық бәсекелестік жағдайында еңбек алдыңғы кезекке ілгерілеу керектігін атап көрсеткен еді. Еңбек мектебінен алған тәлім адамға өмірлік азық болатынын айрықша атап өтті. Сондай-ақ, қарапайым еңбек адамының беделін көтеру туралы өрелі ойлар айтты.
Еңбек адамына көрсетілген лайықты құрмет үлгісін жұртшылық ұзақ уақыт ұмытпайды деп ойлаймын. Ендеше, бүгін біз Майдантал ауылдық округіне қарасты Ынталы ауылының тұрғыны Маханбетжан Сапарбаев туралы әңгіме өрбіткелі отырмыз.
Маханбетжан Сапарбаев 1949 жылы дүниеге келген. Анасынан жастай айрылған ол тез есейіп, еңбекке ерте араласқан. Ауыл шаруашылығы саласында 36 жыл есепші болып еңбек еткен қария маңдай тердің өтеуі еңбектен қайтатынын ұрпағына ұдайы айтып отырады. Жақында бейнетінің зейнетін көріп отырған қарияның отбасында болып, еңбек адамының өнімді тірліктерімен танысып қайттық.
Осыдан жиырма жыл бұрын қарашаңырақ үйінен 3 шақырым жерден 15 гектар жер алып, сол тап-тақыр жерді жайқалған баққа айналдырған қарияның еңбегіне тәнті болдық.
– Елбасымыздың: «Өзіңді өзің асыра өзіңді өзің басқар»,- деп кезекті халыққа арнаған Жолдауында айтқан сөзі маған шабыт берді. 1997 жылы жеміс ағаштарын отырғызу мақсатында мемлекеттен 15 гектар жер алдым. Бүгінде сол жердің 6 гектарында 315 түп алма ағашы жайқалып тұр. Осы жеміс ағаштарының көшеттерін ұл-қыздарым болып, жанұямызбен бірлесіп егіп шықтық. Айына 8 рет суғарып, жүйектерге су жіберер алдында қоқыстардан тазартып отырамыз. Шөптер мен қураған ағаштардың қалдықтары демде толып, суды жүргізбей қояды. Сондықтан жан-жағын тазалап отырамыз. Көзге көрінбейтін, бірақ көп уақытыңды алатын осындай тірліктері бар.
Алғашқы еккен алма көшеттері жай алмалар болып шықты. Дәмі қышқылдау, көлемі де кішірек болатын. Дәмді әрі көлемі үлкен алма егудің қыр-сырын ізденіп жүретінмін. Бірде Сайрамға барғанымда бір жігіт ағасымен сөйлесіп, алма төңірегінде көптеген мағлұматтарға қанықтым. Сол кісінің айтуымен жай алма мен апорт алманы будандастыру тәжірибесін өзім қолдан жасап, алманың жаңа сортын шығардым. Нәтижесінде түрі қып-қызыл, яғни қызғыштау, көлемі үлкен алмалар жеміс берді. Дәмі де өте әдемі. Бүгінде 100 түп алма ағашы қолдан будандастырылған жаңа сорт өнімі. Әлгі жігіт ағасының: «Баққа мұқият қараңыз. Аялап қарасаңыз бақ болады, әйтпесе тозып кетеді. Мал түсірмеңіз», – деп айтқан ақыл-кеңесін есімде бұлжымас заңдай сақтадым. Осы жеміс ағаштары өсіп-жетілгенше күндіз-түні басында өзім болдым. Қыстың суығына, жаздың ыстығына қарамастан бақты жайқалтуға бар еңбегімді арнадым. Ұл-қыздарым да көмектесіп, жаныма демеу болды. Баққа қарау оңай емес.
Менімен бірге жер алып, жеміс ағаштарын отырғызып баққа айналдырамыз деген замандастарымның бағы тозып кетті. Ал, біздің бақ жылдан жылға қанатын кеңге жайды. Маған: «Бақты сақтай алмайсың», – дегендер көп болды. Ерінбей еңбек етсең, күтіп-баптасаң, кез-келген еңбектің жемісі болады екен. Әйтпесе, осыны егу үшін субсидия алмағанмын. Өзімнің және ұл-қыздарымның еңбегі. Аллаға шүкір, осы бақтың арқасында сегіз ұл-қыздарымды өсіріп, жетілдірдім. Бүгінде жоғары білімді маман атанған ұл-қыздарым еңбектерінің жемісін көруде.
Автокөлігімде жолда жеуге деп қойған 5-6 алманы көрген Қаражон ауылында тұратын мұғалім кісі: «Мына апорт алманы қайдан алдыңыз, дәмі ерекше ғой», – деп тамсанды. Сонда: «Біздің бақтың алмасы»,- дегенімде таңданысын жасыра алмады.
Бағымызда сары домалақ пішінді алма ағаштары көптеу болатын. Соны бір кісі жабайы алма екендігін айтып, кестіртіп тастатқызды. Сөйтсем, алманың «размарин» деген сорты солай сары болып, домалақ пішінде болады екен. Оны кейін білдім. Бүгінде «размарин» алмасының 8 түбі және «семерянка» сортынан да 8 түбі бар. «Айва» алмасын да ектім, 2 түбі жайқалып тұр. 5 түп тұт ағашы мен 6 түп жиде ағашы да бағымыздың көркін келтіріп тұр.
Аллаға шүкір, бүгінде алмаларыма сұраныс көп. Жыл сайын Майдантал ауыл округінің атынан менің алмаларымды қалаға жәрмеңкеге алып барады. Осының өзі мен үшін үлкен қуаныш, – деді бақ өсірудің қыр-сырына әбден қаныққан қария.
«Кең болсаң кем болмайсың» деген даналық сөзді Маханбетжан қария өмірлік ұстанымы етіп алған. Содан болса керек, бақтағы алмалары сам-сып пісе бастағаннан-ақ ауыл тұрғындарына, бала-бақшаларға тегін тарқатып береді. Әсіресе, «аға-йын бір өлі, бір тіріде» дегендей, өлім-жітім шық-қан үйге жәшік-жәшік алмалар мен бақтағы қура-ған ағаштарды жинап, бір машина отынын апарып, көмек қолын созуды азаматтық парызы санайды. Еңбегімен көпке сыйлы болған Маханбетжан қария баққа қарау сырымен де бөлісті.
– Жеміс ағаштарына бала тәрбиелегендей аялап қарамасаң болмайды. Көкке бөленген бақ 38 пайыз оттегі береді, 33 пайыз көмірқышқылын өзіне тартады, 68 пайыз ауаны тазартып тұрады екен. 22 жылдық еңбек тәжірибемнен көргенімді айтайын. Ірі қара малдың ішінде сиырдың тісі у болып келеді. Ағашқа тісі тисе, сол жер көгермейді, қурап қалады. Сондықтан малдарды, әсіресе сиырды көшетке жолатпау керек. Қазіргі таңда суымыз жақсы. Таза суға егілген өнімнің дәмі жақсы болмақ. Алла қаласа қызыл арай апорт алмасы қазан айының 20-ына пісіп қалады. Бақтағы алмалар бір-бірімен рең алмасады. Қазір шілде айы алмаларды қысып тұр. Шілде өтісімен алмалар еркіндік алып, көлемдері үлкейіп, рең алады. «Атадан мал қалғанша, тал қалсын» дегендей, мен де артымда мәуелі бақ қалдырғым келеді. Ұл-қыздарым бақ өсіруді ұрпақтан ұрпаққа жалғастырса нұр үстіне нұр болмақ», – дейді қария.
Маханбетжан Сапарбаевтың өмір жолын өскелең ұрпаққа өнеге етіп көрсету арқылы еңбек еткен адамның еңсесі биік болатынын жастарға ұғындырып, насихаттау басты мақсатымыз болды.
Ләззат САРЫБАЕВА,
«Түркістан».