Тамылжыған тамыз айының алғашқы жексенбісі – теміржолшылардың кәсіби мерекесі. Бұл күнді шойын жолдың шеберлері ерекше ықыласпен қарсы алады. Олар жылдың қай мезгілі болсын, уақытпен санаспай күн демей, түн демей, ыстық пен суыққа да қарамай еңбек етеді. Мереке қарсаңында Түркістан локомотив пайдалану депосының бастығы Жомарт Бегежанұлы Наршабековтен сұхбат алдық. – Жомарт Бегежанұлы темір жол саласында 36 жыл, оның 26 жылында басшылық қызмет атқарған екенсіз. Жаңа облыс атанған киелі қаладағы қызметіңіз қалай өрбуде?
– Иә, Түркістан локомотив пайдалану депосын басқару қызметіне биылғы жылдың 11 ақпан күні тағайындалдым. Міне, 6 айдың жүзі болды. Әрбір басшының өзінің жұмыс істеу тәртібі болады. Мен ең алдымен, халықпен тығыз байланыста жұмыс істеуді басты мақсат етемін. Халықты тыңдау керек. Сонда бәрі жақсы болады. Тәртіп пен шындықты қатар алып жүру керек. «Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясының жұмыс істеу ережелері мен талаптары бар. Соларды негізге алып, әрбір қызметкердің өз қызметін дұрыс атқаруы талап етіледі. Нақтырақ айтсам, әрбір қызметкер өз жұмысын білуі керек. Мысалы: машинистің өз жұмысы бар, ал, нұсқаушы жұмысты үйлестіріп отыруы шарт. Осылардың барлығын бір жүйеге келтіріп отыратын басшының жақсы, өз ісінің білгір маманы атанған орынбасарлары болуы керек.
Темір жол – қауіпті аймақ. Иә, темір жол саласында күндіз-түні 24 сағат еңбек қызып жатады. Қыстың суығында, жаздың ыстығында тоқтамай еңбек ететін мамандардың жауапкершілігі өте жоғары.
Темір жол туралы әңгіме қозғағаннан кейін оның тарихын айтып өтейін. 1903 жылы негізі қаланып, жалпы көлемі 2223 шаршы метр, 4 бөлімнен 16 қарау жырасы (канава), айналма шеңберлі етіп салынған депоны 1904 жылы толық пайдалануға берді. Депо бастығы болып А.Осдоров тағайындалды. Түркістан локомотив депосы құрылғалы бері мұнда басшы болып темір жолдың қыр-сырын білетін сырттан шақырылған орыс ұлтының өкілдері еңбек етіп келсе, 1947 жылдан бастап депоның бастығы болып тұрғылықты халықтан шыққан алғашқы қазақ Сырлыбек Досжанұлы Байжанов тағайындалды. Ол кісі 1959 жылы Социалистік Еңбек Ері атағын алып, сол жылы КСРО Жоғарғы Кеңесінің депутаты болып сайланды.1960 жылы зейнеткерлікке шыққанға дейін «Қазақ темір жолы» басқармасында басшылық қызмет атқарды. Қазіргі таңға дейін депо ұжымын басқарған басшылардың тізімінде мен 21-інші басшы екенмін.
– Темір жол саласында ең басты көрсеткіш ретінде неге аса мән беріледі?
– Темір жол саласындағы қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз ету ісі ең басты көрсеткіш болып табылады. Өйткені, «жаман айтпай жақсы жоқ» дегендей, апатты жағдай орын алса, ұжымның бүкіл еңбегі зая кетеді. Сондықтан, депо еңбеккерлері бұл күрделі мәселеге күнделікті айрықша мән береді.Өз міндетіне деген жауапсыздық пен немкеттілікке тосқауыл қою бағытында «Қауіпсіздік күні», «Қауіпсіздік айлығы» ұйымдастырылып, кезектен тыс тексерулер, түнгі рейдтер жүргізіліп тұрады.
– Жомарт Бегежанұлы, биыл Түркістан локомотив пайдалану депосының пайдалануға берілгеніне 115 жыл толу мерекесін қалай қарсы алғалы отырсыздар?
– Ардагер, зейнеткер ағаларымыз салып кеткен сара жолда депо жұмысшылары жұмыстарын бір сәтке де бәсеңдетпей, Қазақстан темір жолының Түркістан локомотив депосының 115 жылдық мерейтойын лайықты тартулармен қарсы алып, мерейлі мерекені өз деңгейінде атап өткелі отырмыз.
Бүгінгі таңда Түркістан локомотив пайдалану депосында жергілікті халықпен бірге көп ұлт өкілдерінің 400-ге жуық жұмысшылары «бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығарып», ынтымақ-бірлікте еңбек етуде. 56 қызметкердің жоғары, 36 қызметкердің орта техникалық арнайы білімі бар. 4 қызметкеріміз өндірістен қол үзбей, жоғары оқу орындарында сырттай оқуда.
2019 жылдың барлық 6 айлық көрсеткіштерін депо ұжымы толымды табыстармен аяқтады. Осы уақыт аралығында локомотивтердің орташа тәулік өнімділігі арта түсіп 100,1 пайызды құрады. Локомотивтердің орташа тәуліктік жүру жылдамдығы 101,3 пайызға орындалды. Техникалық жылдамдық 100,8 пайызға, телімдік (учаскелік) жылдамдық 103,0 пайызға орындалды. Негізгі көрсеткішіміз тасымалдау жұмысы 102,7 пайызға орындалды. Жүк айналымы жөніндегі табыстың қомақты болғанын ерекше атап өткен жөн.
– Көп жылдан бері қызмет етіп келе жатқан қызметкерлерге теміржол әкімшілігі тарапынан қандай көмектер көрсетіледі?
– «Локомотив» акционерлік қоғамы мен кәсіподақ ұйымы бірлесіп шығарған қаулыға сәйкес 2006-2019 жылдар аралығында 55 локомотив машинисті мен машинист көмекшісін 57 жастан 40 орташа айлық көрсеткіш көлемінде жәрдемақымен демалысқа шығардық. Оның ішінде биылғы жылы 12 машинист 57 жасқа келіп демалысқа шығып, осындай жәрдемақымен қамтылды. Олардың барлығы зейнеткерлік жас 63-ке келгенше 66 мың теңге көлемінде жәрдемақы алып тұруы – біздің машинистерге, машинист көмекшілеріне деген үлкен ілтипат, құрмет деп түсінеміз. Өйткені, 18-19 жасынан темір жол саласына жұмысқа кірген жас жігіттер бүкіл жастық шағын, өмірлерінің 40 жылын ауа-райының түрлі мезгілдеріне қарамай халық шаруашылық тауарларын, жүк поездарын, жолаушылар тасымалдайтын жүйрік поездарын алып жүрумен қатар қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз етуге арнады.
– Жомарт Бегежанұлы қанша ағайындысыз? Берекелі отбасыңыз жайлы айтып өтсеңіз?
– Әкем Бегежан 1924 жылғы, Ұлы Отан соғысының ардагері. Әкем ерте қайтыс болды да бізді анамыз жетілдірді, өнегелі тәрбиесін берді. Анам бертінде 82 жасында өмірден өтті. Мен үйдің үлкенімін. Менің Жақып, Жақыпбек, Даярбек есімді үш інім бар. Жақып темір жол саласында бас инженер қызметін атқарады. Жақыпбек жеке кәсіпкер. Даярбек темір жол саласында біраз жыл еңбек етіп, бүгінде жеке кәсіппен айналысады. Қазіргі таңда Даярбек қарашаңырақтың түтінін түтетіп отыр. Анамыз ағайынды төртеуміздің бір-бірімізбен қамқор бауырмал болып, әрдайым тығыз байланыста болуымызды айтып отыратын. Анамыздың мықты тәрбиесінің арқасында бүгінде ынтымақ-бірлігі жарасқан әулетпіз. Атамыз теміржолшы болған. Ата жолын жалғастырған бізді көпшілік теміржолшылар әулеті деп атайды.
Жұбайым Алмира Атыраудың қызы. Екеуміз Алматы темір жол институтында бірге оқығанбыз. Аталмыш жоғары оқу орнының жүк түсіру, ұйымдастыру факультетін бітіріп, өз мамандығы бойынша еңбек етіп келеді. Бір қыз, екі ұлымыз бар. Ұл-қыздарымыздың барлығы темір жол саласында еңбек етіп келеді. Үлкен қызымыз Индира, Қазақстан темір жол ұлттық компаниясында қызмет етеді. Ұлымыз Жасұлан Шымкент локомотив сервис мекемесінің директоры қызметін атқаруда. Екінші ұлымыз Бекайдар «Арыс темір жол, су» мекемесінің бастығы. Жолдасым Алмира екеуміз ұл-қыздарымыздан 12 немере сүйіп отырмыз.
– «Көп жасағаннан сұрама, көп көргеннен сұра» деген атам қазақ. Осы орайда өмірден түйген ойларыңызбен бөліссеңіз?
– Алла қаласа, келер жылы пайғамбар жасына келгелі отырмын. Бұл өмірден түйген ойым: адам баласы ата қаны мен ана сүтінен нәр алып өседі екен. Адам биік белестерді бағындырған сайын қарапайым болуы керектігін түсіндім. Мен Елбасымыздың қолын үш рет алған адаммын. Осы темір жол саласында қызмет еткен еңбектерімнің арқасында Елбасымен кездескеніме ризамын.
Адам талмай еңбек етсе, еңбегінің жемісін көреді екен. Темір жол саласындағы еңбектерімнің жемісін көрдім деп айта аламын. Соның үлкен нәтижесі 2013 жылы «Құрметті теміржолшы» атағын иеленіп, «Болат жолдың даңқты еңбеккерлері -2013» Құрмет кітабына шықтым. 2014 жылы «Облысқа сіңірген еңбегі үшін» медалін иелендім. Ал 2016 жылы ҚР Тәуелсіздігінің 25 жыл мерейінде «Құрмет» орденімен марапатталдым. Бүгінде Арыс қаласы мен Түлкібас ауданының «Құрметті азаматымын».
– Әңгімеңізге рахмет.
Ләззат САРЫБАЕВА,
«Түркістан».