Сібір жарасы-жануарлардың (ірі және ұсақ қара мал, жылқы, шошқа және т.б.) және адамның аса қауіпті жұқпалы ауруларының бірі. Сібір жарасының қоздырғышы қоршаған ортаға төзімді. Топырақта ол ондаған жыл сақталады. Аурудың ұзақтығы мен белгілері әртүрлі.
Инфекция көзі-үй жануарлары (ірі қара мал, қой, ешкі, түйе, шошқа). Ауру жануарларды күтуде, мал союда, етті өңдеуде, сондай-ақ мал шаруашылығы өнімдерімен (тері, тері, тері өнімдері, жүн, қыл), күйдіргі микробының ұрығымен ұрықтанған кезде жұғуы мүмкін. Жұқтыру көбінесе кәсіби сипатқа ие. Жұқтыру сібір жарасының даулары көптеген жылдар бойы сақталатын топырақ арқылы болуы мүмкін. Даулар теріге микротравма арқылы түседі; алиментарлы жұқтырғанда (зарарланған өнімдерді пайдалану) ішек түрі пайда болады. Қоздырғышты беру аэрогенді жолмен (жұққан шаңды, сүйек ұнын жұту) жүзеге асырылуы мүмкін. Бұл жағдайларда күйдіргінің өкпе және жайылған түрлері пайда болады.
Адамда бұл аурудың 3 түрі бар:
1) Тері түрінде инкубациялық кезең 2-ден 14 күнге дейін созылады. Алдымен зақымдану орнында тері деңгейінен жоғары болатын қызыл дақ пайда болады. Біраз уақыттан кейін жара пайда болады. Науқастар қоздырғышты енгізу орнында қатты қышу мен жануға шағымданады. Жараның айналасында терінің ісінуі мен қызаруы байқалады. Жара аймағында сезімталдықтың төмендеуі немесе толық болмауы тән. Жалпы уыттану белгілері (температураның 39-40°С дейін көтерілуі, жалпы әлсіздік, сыну, күшті бас ауруы, бас айналуы, жүрек соғуы) бірінші тәуліктің соңына немесе аурудың екінші күнінде пайда болады. Дәрігерге уақытында қарау және арнайы ем жүргізу кезінде ауру, әдетте, сауығумен аяқталады.
2) Сібір жарасының өкпе түрінде алғашқы белгілері тұмауға ұқсас – температура жоғарылайды, жөтел кезінде қақырық қатты бөлінеді. 3-5 күннен кейін өткір өкпе жетіспеушілігі дамиды, ол шок пен өлімге әкеледі.
3) Сібір жарасының ішек түрінде іштің ауыруы, құсу, қанмен сұйық нәжіс басталады. Сібір жарасының инкубациялық кезеңі 2 күннен 7 күнге дейін.
Алдын алу шаралары:
- Сібір жарасының ең тиімді алдын алу шарасы – жыл сайын ауруға қарсы егу жүргізу. Ауруға қарсы вакцинаны егу үй жануарлар мен ет комбинаттарында, мал шаруашылығында тұрақты жұмыс істейтіндерге, тері-жүн өңдеуге, тасымалдауға, сақтауға, сұрыптауға, илеуге қатысатын адамдарға егіледі.
Кездейсоқ базарлардан жеке тұлғалардан ет сатып алмаңыз! - Ветеринариялық мөрі болмаса және сатушының ветеринариялық ілеспе құжаттары болмса ет сатып алмаңыз.
- Шикі етпен жұмыс істегенде қолғап киіңіз.
- Тұтынбас бұрын етті жақсылап термиялық өңдеуден өткізіңіз.
- Егер эндемиялық аймақта тұрсаңыз немесе қоздырғышы болуы мүмкін топырақпен, жануарлармен немесе материалдармен жұмыс істесеңіз, дәрігеріңізбен вакцинациялау мүмкіндігін талқылауыңыз керек.
- Ауыл шаруашылығында немесе бактериялардың әсер ету қаупі бар басқа ортада жұмыс істесеңіз, қолғап пен қорғаныс киімін киіңіз.
- Инфекция белгілері пайда болса, дереу медициналық көмекке жүгініңіз.
Гульбана Жусипбаева,
Түркістан қалалық емханасының эпидемиолог-дәрігері.