Мамыр айының 28-і күні Түркия елінде президенттік сайлау өтті. Сайлауда президент Режеп Тайып Ердоған 59,57 % нақты дауыспен Түркия Республикасының президенті болып сайланды.
Жаһандық демократияда теңдесі жоқ және сайлаушылардың белсенді қатысуымен өткізілген сайлау, шетелде біршама қызығушылық тудырды. Өйткені, бұл сайлау Түркияның ішкі саяси процесі болғанымен, жаһандық геосаясат тұрғысынан көптеген елдерде күн тәртібіндегі оқиғаға айналды. Қызығушылық танытқан елдердің басым көпшілігі Тұран мемлекеттері екені сөзсіз. Түрік мемлекеттерінің мүдделерін екі өлшемде қарастыруға болады: олар сайлауға дейінгі және кейінгі кезеңде. Сайлауалды кезеңде Тұран мемлекеттерінің билігі мен халықтары бір жағынан президент Ердоғанның қайта сайлануын қалады. Ал кейбір елдерде сайлау нәтижелерін қуанышпен қарсы алғанымен, Ердоғанның тұрақты жеңісі кейбір елдерді таңғалдырды.
Президент Ердоғанның сайлаудағы жеңісінің себептеріне партиялық одақтарды кеңейту, жер сілкінісінен зардап шеккендерге жедел әрекет ету, далалық коммуникацияларды жандандыру, осы уәделердің шынайылығы мен сенімділігі, газ және мұнай кен орындары, отандық автомобиль өндірісі, қорғаныс өнеркәсібін дамыту, ең төменгі жалақыны көтеру кіреді. Түркияның болашақ бағдары мен сыртқы саяси артықшылықтарын оның жаһандық ойын өзгертуші рөлі тұрғысынан анықтайтын маңызды фактор ретінде қарастырылған бұл таңдау президент Ердоған контекстіндегі Түркияның көшбасшылық құрылымы мен саясатындағы сабақтастық белгісі ретінде қабылданды. Осы себепті шет елдер сайлауды мұқият қадағалап, олардың ықпалы мен Түркияның ішкі саясатынан тыс сыртқы саяси стратегияларды бағалауға үлкен қызығушылық танытты. Сайлау нәтижелері белгілі болғаннан кейін, ел ішінде Ердоғанды қолдаушылар көшеге шығып, жеңістерін үлкен энтузиазммен тойлай бастады. Түркия елі бойынша көптеген адамдар АК партияның провинциялық және аудандық филиалдарына ағылды. Президент Ердоғанның әйелі Эмине Ердоғанмен бірге Кишикли қаласында сайлау автобусына көтеріліп резиденция алдында күткен азаматтармен қуанышын бөлісті. Осы уақытта «Duyanlara duymayanlara» әнін халықпен бірге шырқады. Барлық партия мүшелеріне, сайлаудың әділ өтуіне үлес қосқандардың барлығына, үгіт-насихат тобына және АК партияның ісін шын жүректен қолдайтын барлық отандастарына алғыс білдірді.
Сонымен бірге Түркияда сайлау нәтижесі әлі күнге дейін қызу талқыға салынуда. Ресейдің Таяу Шығыс зерттеулер орталығы директорының орынбасары Сергей Данилов сайлауда ҰКП Төрағасы және ұлттар Альянсының Президенттігіне кандидат Кемал Кылычдароглу жеңіске жеткен жағдайда Түркия Еуропа мен АҚШ-пен қарым-қатынаста “түбегейлі өзгерістерге” ұшырайтынын айтты. «Rosatom» Түркияға тиесілі емес атом электр станциясын салғандықтан, оны орыстар басқарады, іс жүзінде ол аумақтан тыс болады. Бұл Түркия үшін өте үлкен мәселе”, – деді ол. Сонымен қатар сарапшы Данилов Түркиядағы өте маңызды тақырып жайында да өз ойымен бөлісе кетті. Данилов сайлаудың басты күн тәртібіндегі тақырыбы “экономикалық жағдай және инфляция” екенін атап өтіп, “сайлау алдындағы күн тәртібі мен пікірталастарда экономика бірінші орында, сыртқы саясат екінші немесе үшінші, бесінші орында тұр. Ердоған сыртқы саясат пен қауіпсіздік мәселелерін бірінші орынға қоюға тырысады:” Егер Мен кетсем, Түркияға шабуыл жасалады немесе соғыс басталады”, – деген ойын нақтылай кетті.
Ақерке БЕРЕКЕШОВА,
Түркия, Измир қаласы.