Адам папиллома вирусы (АПВ) – өте кең таралған инфекция. Ғалымдар әлем халқының 30%-дан астамында АПВ бар екенін анықтады, бірақ көптеген адамдар бұл туралы білмейді, өйткені қоздырғыш ешқандай жолмен көрінбеуі мүмкін. Терінің қатерсіз түзілімдері егде жастағы адамдарда да, балаларда да болуы мүмкін, ал акрохордалар (жіп тәрізді папилломалар) зейнеткерлердің шамамен 50%-ында кездеседі (қолтық, шап, мойын және көз айналасындағы папилломалар). Папилломалардың пайда болуы себебі – адам папиллома вирусының бір немесе басқа штамдарымен зақымдануы. Ол жыныстық және тұрмыстық-байланыс қатынасы арқылы беріледі. Вирус денеге енгеннен кейін, вирус оның ішінде қалады, иммунитет төмендеген кезде мезгіл-мезгіл өзін көрсетеді. Жыл сайын Қазақстанда жатыр мойны обырынан 500-ден астам әйел қайтыс болады. Бұл диагноз сүт безі қатерлі ісігінен кейін онкологиялық аурулардың таралуы бойынша елде екінші орында. Дәрігерлердің зерттеулеріне сәйкес, бұл жатыр мойны обырының дамуын тудырады адам папилломавирусы (АПВ), ол адамнан адамға тұрмыстық байланыс және жыныстық қатынас арқылы берілуі мүмкін.Қатерлі ісіктерді ерте анықтау кезеңдерінің бірі – скринингтік бағдарламалардан өту және АПВ-ға қарсы вакцинация болып табылады. Медициналық зерттеулерге сәйкес, жатыр мойны обырының дамуын қоздыратын адам папилломасының вирусы.
Биыл ата-анасының келісімімен жасөспірім – қыздарды АПВ-ға қарсы тегін екпе науқаны басталады. Ол ата-аналардың ерікті келісімімен жүзеге асырылады.Вакцинацияның көмегімен біз вакцинацияланған адамның денесінде вакцина салынған вирустардың жайлы өмір сүруіне қолайсыз орта жасаймыз. Сондықтан, егер инфекция денеге физикалық түрде енсе, ол инфекцияға әкелмейді. Вакцинацияның оңтайлы уақыты – жыныстық белсенділіктің басталуына дейін. Егер иммунитет алдын ала алынған болса, онда инфекциямен кездесу кезінде біздің денеміз сенімді түрде қарсы тұруға дайын. Сондықтан жасөспірімдерге екпе салған дұрыс, ал неғұрлым тезірек болса, соғұрлым жақсы (вакцинация 9 жастан бастап рұқсат етіледі). Бұл стратегия АПВ-мен байланысты қатерлі ісіктердің және соған байланысты өлімнің ең көп санын болдырмайды.
Әлемнің 156 елі бірнеше жылдан бері екпелерді белсенді түрде жүргізіп келеді. Австралияда көптеген жұмыстар атқарылды, онда тек қыздар ғана емес, ұлдар да егіледі. Соның салдарынан оларда соңғы жылдары жатыр мойны обырының бірде-бір жағдайы тіркелмеген. 125-тен астам ел бұл вакцинаны өздерінің ұлттық күнтізбелік екпелер кестесіне енгізді.
Динара МУЗАФФАРОВА,
Түркістан қалалық емхана дәрігері.